Op woensdag 7 september bood de Raad van leefomgeving en infrastructuur (Rli) een rapport aan de Minister van Klimaat en Energie aan. Het rapport geeft advies over de (politiek) besluitvorming rondom kernenergie. Ons bestuurslid Organisatie Miroya en bestuurslid Politiek Nicole waren bij de overhandiging. We vroegen naar het verminderen van energieverbruik, hoe jongeren betrokken worden bij de besluitvorming en of het rapport lessen had getrokken uit de besluitvorming rondom de RESsen.

De titel van het rapport zegt het al: “besluiten over kernenergie vanuit waarden”. Het rapport beschrijft eerst hoe er in de samenleving door de jaren heen over kernenergie is gedacht en gepraat. Je ziet hierbij dat de emoties vaak hoog oplopen, bijvoorbeeld wanneer er weer een incident heeft plaatsgevonden bij een kerncentrale. Tegelijkertijd zie je dat de discussie over kernenergie vaak vooral focust op wetenschap en techniek. Dit zag je goed terug in een videoreactie van Ed Nijpels. Nijpels was de voorzitter van het Klimaatberaad in 2018 en 2019, en is nu voorzitter van het Voortgangsoverleg Klimaatakkoord. Hij sprak in zijn reactie voornamelijk over het afwegen van de voors en tegens en over de financiële dekking. Tussen neus en lippen door benoemde hij nog dat veiligheid ook wel handig is, maar deed dit af als minder belangrijk. En dat is precies waar het pijnpunt ligt volgens de Rli.

In maatschappelijke discussies wordt vaak over feiten en wetenschappelijke kennis gesproken, alsof dat waardevrije zaken zijn. Daarbij wordt vergeten dat welke feiten je belangrijk vindt, of wat je prioriteit geeft, bepaald wordt door de onderliggende waarden die je hebt. Het rapport concludeert dan ook dat het maatschappelijke debat niet alleen moet gaan over technische kennis, maar ook over ethiek.

In het advies worden vijf waarden genoemd, die steeds terugkeren in het gesprek rondom kernenergie, namelijk: energiezekerheid, betaalbaarheid, veiligheid, duurzaamheid en rechtvaardigheid. Deze waarden moeten centraal staan in het gesprek over de rol van kernenergie in het Nederlandse energiesysteem. Dat gebeurt vaak al, maar op de achtergrond. De Rli adviseert dit expliciet te maken. De hoop is dat de maatschappelijke discussie op deze manier minder tegenstellingen oproept. Het expliciet benoemen van wat men belangrijk vindt en waarom iemand energiezekerheid bijvoorbeeld boven veiligheid plaatst, helpt bij het onderlinge begrip. 

Naast het expliciet gebruiken van deze vijf waarden, adviseert de Rli om de feitenkennis te vergroten en kernenergie niet als een los onderdeel te zien, maar te behandelen als onderdeel van het energiesysteem. Ze stellen vier kennisvragen en zeven beleidsvragen voor als leidraad voor de maatschappelijke discussie en de politieke besluitvorming (zie afbeelding). Ook adviseren ze burgers te betrekken bij de afweging van de waarden die centraal staan in het gesprek over kernenergie.

De urgentie klinkt ook in het rapport. We hebben niet zoveel tijd meer om keuzes te maken over welke energiebronnen we willen inzetten. Het werd niet genoemd in de presentatie, maar na een vraag van Miroya kwam gelukkig naar voren dat het advies ook ingaat op energiebesparing als een belangrijke afweging voor onze toekomstige energievoorziening. Ook benadrukten we, net als de aanwezige afgevaardigden van de Jonge Klimaatbeweging, het belang van jongeren betrekken bij besluitvorming over zaken als het toekomstige energiesysteem. Wij zijn immers de groep die er nog het langste mee door moet. 

Het rapport is een overzicht van belangrijke afwegingen die volgens de Rli gemaakt moeten worden om tot een breed gedragen besluit te komen. In het rapport zelf worden dus geen conclusies getrokken over over of we wel of geen kerncentrale nodig hebben in Nederland. Of over hoe het vervolgproces richting het besluit door de politiek wordt vormgegeven. Het advies stemt hoopvol doordat er verder wordt gekeken dan alleen cijfertjes, dus nu is het duimen dat het niet in ergens in een la blijft liggen.

Lees meer over het rapport en kijk de bijeenkomst terug via de website van de Rli.