Interview met Armanda Govers
15 maart 2017
Armanda Govers is oud-bestuurslid van PINK! en heeft haar eigen stichting opgericht: Stichting Even Geen Vlees. Hiermee heeft ze elke maand een Even-Geen-Vleesweek georganiseerd en ook een grote reclamecampagne die “Ontdek de kracht van plantaardig eten!” heet. We wilden graag meer weten over haar stichting en acties.
Allereerst: fijn dat je wil meewerken aan dit interview!
Geen probleem, ik vind het hartstikke leuk om geïnterviewd te worden!
We kennen je natuurlijk al een beetje van PINK! Zou je wat over jezelf kunnen vertellen? Bijvoorbeeld wat voor opleiding je gedaan hebt?
Ik heb milieurecht gestudeerd. Ik ging gewoon rechten doen, want ik dacht: ja, je moet toch wat hè? Door mijn studie milieurechten werd ik heel erg geïnspireerd en tijdens mijn afstuderen ontdekte ik dat vlees een heel grote last is voor het milieu. Dus dat was een grote shock voor mij, want ik had er nooit over nagedacht; ik at gewoon vlees. Dus toen beval ik ook aan de overheidsinstantie waar ik stage liep aan dat we ook iets moesten doen met het onderwerp vlees. Wij adviseerden de Taskforce Biodiversiteit en Natuurlijke Hulpbronnen en die adviseert dan de overheid weer. Dus ik gaf een hele lijst met maatregelen en ze zeiden: ja, alleen dat punt over vlees, dat vinden we een beetje een vreemde eend in de bijt. Daar was ik zo verbaasd over, want er worden gewoon tropische bossen gekapt voor vlees, voor het veevoer. Het is dus zo belangrijk dat we daar iets mee doen. Vanaf dat moment dacht ik: daar moet ik zo snel mogelijk zelf gewoon mee aan de slag, want iedereen zou dit moeten weten!
Wat heb je toen gedaan?
Toen werd ik vrijwilliger bij Greenpeace, want ik dacht dat ik naar mensen toe moest die het wel interessant vonden, dus mensen van het milieu.
Daar vond je dan waarschijnlijk wel meer steun.
Ja, zeker wel, maar daar was het ook wel een nieuw verhaal hoor. Er zitten wel veel vegetariërs, en ook wel veganisten, maar mensen waren toch wel een beetje verbaasd door mijn verhaal.
Omdat ze er nooit bij stil hadden gestaan, of niet bij stil wilden staan?
Ik denk dat ze het gewoon niet echt wisten. Ik studeerde milieurecht en daar wist ook niemand het. Omdat ik een beetje op onderzoek uit ging voor maatregelen om de biodiversiteit te herstellen kwam ik erachter. Toen was het voor mij een heel logisch gevolg om of minder vlees te eten of te stoppen met vlees eten. Niemand in mijn omgeving wist het, ik kende ook verder geen vegetariërs. Bij Greenpeace kon ik er dan een beetje mee aan de slag, zoals pamfletten uitdelen op straat en stickers plakken en mensen informeren.
Ik deed ook mee met een traineeship van stichting Verbeter de Wereld, waar ik in contact kwam met de meiden die Viva las Vega’s hebben opgericht. Veerle is een van hen, en haar vriend was actief bij PINK! [ex-voorzitter Pablo Moleman], dus zo kwam ik via via bij PINK! terecht. Als je eenmaal dat duurzaamheidswereldje ingaat, vooral doordat ik zo gefascineerd was door dat onderwerp vlees, ga je je verdiepen in het dierenwelzijnsaspect en dus ook dat vegan wereldje.
En toen ben je daarna al begonnen met je eigen stichting Even Geen Vlees?
Nee, via Greenpeace kreeg ik toen een baan aangeboden bij Coco-Mat – dat is een duurzame meubel- en beddenwinkel – en nadat ik bij Coco-Mat werkte, ging ik bij de Vegetarische Slager werken en toen dacht ik: “Yes, nu kan ik eindelijk aan de slag met wat ik echt heel, heel belangrijk vind!” Je moet natuurlijk ook kennis delen met mensen, maar ook oplossingen, en dat doet de Vegetarische Slager. En Jaap [de eigenaar van de Vegetarische Slager] is natuurlijk getrouwd met Marianne Thieme. Zo kom je ook weer in aanraking met de PvdD en kom je steeds meer in dat wereldje. Uiteindelijk ben ik daar ook weer weggegaan, deed ik een jaartje sabbatical en toen ging ik Utopia in. Die kans kwam toevallig op mijn pad, want ze waren op een gegeven moment op zoek naar idealisten. Ik keek dat programma al, dus toen dacht ik: “Laat ik dan toch maar een keertje bellen,” want ik dacht altijd dat er gewoon een keer een veganist mee moest doen die dan kan vertellen over hoe het nu allemaal zit. Dus ik belde en twaalf dagen later zat ik erin!
Dat is wel gaaf!
Ik had er eigenlijk helemaal geen zin in, ik vond het hartstikke eng, maar de groep was zo lief en zo verwelkomend – ze zijn voor nieuwkomers blijkbaar gewoon hartstikke aardig – en daardoor kon ik gewoon mijn ding doen. Ik liet bijvoorbeeld een expositie komen van stichting Dier&Recht en dat waren hele grote platen. Die platen stonden daar dan vier of vijf dagen, maar je ziet ze natuurlijk continu in beeld omdat al die camera’s daar zijn. Dat was best wel een succes. Uiteindelijk zijn er best wel wat mensen vegan geworden en nu zit er nog steeds een jongen in die er voor strijdt. Ook zitten er nu twee veganisten zitten.
Dat heb jij dan toch wel op gang gebracht, een beetje de eerste stap genomen.
Ja, nou ja, ik zie het zo: je bent een doorgeefluik, want ik kwam er in 2009 achter via internet, dus er zijn allemaal mensen die het hebben uitgezocht. Ik leerde weer van Greenpeace en van PINK! leerde ik ook veel, want de PvdD is echt de partij voor de kennis. Dat probeer je iedere keer weer door te geven en zo is het dan een soort olievlek die zich verspreidt. Er zijn altijd wel mensen die ervoor openstaan en die ermee verder gaan.
En je hebt nu je stichting sinds…?
Die heb ik in mei vorig jaar opgericht. Toen heb ik ook een poster laten plaatsen op een NS-station in Amsterdam Zuid-WTC. Die poster ging over hoeveel water er nodig is voor één hamburger – genoeg om twee maanden van te douchen, als je heel snel kunt douchen tenminste, namelijk vier minuten.
Dat lukt mij dan weer niet, maar ben wel vegetariër, dus dat compenseert weer wat.
Zo is het. Daarna organiseerde ik vanaf september t/m januari de Even-Geen-Vleesweek en deelde ik ook pakketjes uit met vleesvervangers. Daar gaan we gewoon mee door, met elke maand een Even-Geen-Vleesweek, maar dan zonder de pakketjes, want die moest ik zelf distribueren en dat was best een gedoe.
Je hebt er dan toch aardig wat werk aan. Draai je de stichting alleen?
We hebben een voorzitter, penningmeester en een secretaris. Vooral de voorzitter is heel actief, daar praat ik elke dag mee over allerlei ideetjes en dingetjes. Dat is wel heel fijn. Hij heeft ook een boek geschreven ‘Vlees is dood, lang leve groente’. Het is een hele energieke jongen die er echt in gelooft. Dat heb je wel nodig.
Wat ik heel leuk vind en wat belangrijk is om te doen is reclame maken, massacommunicatie, mensen verleiden.
Vooral om mensen bewust te maken en te laten zien “het kan zo ook anders”?
Ja, zeker bewust maken, maar ook aansturen op gedragsverandering. Ik heb ook veel gekeken naar psychologische inzichten over gedrag, want hoe krijg je mensen nu zo ver? Er zijn een aantal stelregels in gedragsverandering, zoals positieve beloning en gebruik van autoriteiten en rolmodellen. We hadden een campagne (de Kracht van Plantaardig Voedsel) met sporters die lieten zien hoe sterk ze zijn én dat ze veganist zijn. Dus dan heb je een autoriteit, een sporter die zegt: “Joh, je hebt geen vlees nodig, sterker nog, het is juist goed om plantaardig te eten.” Op die manier probeer ik mensen zoveel mogelijk positief te beïnvloeden.
Denk je dat je stichting ook nuttig is voor mensen die al vegetariër of veganist zijn?
Jazeker. Er staat veel informatie op de website. Onder het kopje ”waarom geen vlees” staat informatie over gezondheid, over milieu, over dieren en over de wereldvoedselvoorziening en er staan bij alles ook bronnen. Dus als iemand een vraag heeft, kan die persoon daar nalezen hoe het zit. Dat vinden mensen natuurlijk ook belangrijk: waar komt de informatie vandaan?
Voor de betrouwbaarheid.
Precies, dat vind ik zelf ook belangrijk. Dus dat sowieso en ik schrijf ook regelmatig blogs. Ik had bijvoorbeeld een blog geschreven over de vraag: “Hoe verander je het gedrag van vleeseters?” Daar schreef ik over richtlijnen vanuit de psychologie. Ik dacht zelf bijvoorbeeld dat juist negatieve aandacht goed is, zoals voedselschandalen en negatieve keurmerken zoals je op sigarettenpakjes ziet, maar het is allemaal best wel genuanceerd. Ik heb met psychologen gepraat en uiteindelijk zeiden ze dat een positieve aanpak beter werkt, door ook te vertellen wat mensen mislopen als ze het niet doen. Maar toch werken ook voedselschandalen heel goed, zoals toen met darmkanker. Toen was er een piek in de omzet van vleesvervangers, maar dan verslapt toch de aandacht weer.
Heb je ook nog andere campagnes of acties? Misschien nog dingen in de planning?
Ja, we hebben best wel wat ideeën. We zijn nu bezig met de NRC Charity Awards. Dan mag je een motivatie insturen over jouw stichting. Vroeger was het zo dat je zelf de advertentie kon insturen en dan kwam die paginagroot in de NRC Next als je geaccepteerd werd. Maar nu hebben ze het anders gedaan. Studenten van een kunstacademie, de Willem de Kooning-academie, gaan dan iets voor je ontwerpen. Ik hoop dat ze ons selecteren en ik ben benieuwd wat er dan uitkomt.
En voor de rest: filmpjes, bijvoorbeeld van Vegan Runners, dat is een hardloopgroep. Wat je bij veel sporters ziet, is dat ze met plantaardige voeding makkelijker herstellen, meer uithoudingsvermogen en meer energie hebben. En die renners winnen best wel vaak dingen, dus het is heel tof om daar een soort Nike-achtig filmpje van te maken.
Heb je het idee dat je nog veel contact met PINK! hebt?
Hm, het is een heel ander domein natuurlijk, de politiek. Ik was zelf toen ik bij PINK! kwam heel ambitieus; ik wilde dat we er heel veel jongeren bij gingen betrekken, maar bij de politiek is het toch wel lastig om dat voor jongeren interessant te maken. Ik ben ook al ietsje ouder en toen ik begin twintig was, was ik ook nog niet zo geïnteresseerd in de politiek. Het was toen meer de klimaatverandering wat een belangrijk topic voor me werd. Ook vlees en milieu. Wat eigenlijk het eerste moment was, was toen ik in de Metro eens twee pagina’s las van de Partij voor de Dieren. Toen dacht ik: wauw, dit is precies mijn wereldbeeld. Het was pas toen ik die link legde met de politiek, dat ik besefte dat je in de politiek ook echt idealistisch kan zijn.
Als ik mijn stichting Even Geen Vlees vergelijk met PINK!… PINK! is natuurlijk veel meer inhoudelijk. Het is veel meer debatteren, wat ik helemaal geweldig vind. Ik hou er zelf ook van om dingen heel goed te onderbouwen, maar mijn stichting gaat er juist voor om de massa met heel eenvoudige middelen te bereiken op zo efficiënt mogelijke wijze.
Heb je nog contacten bij PINK!? Of misschien via via?
Af en toe heb ik contact met Sebastiaan [voorzitter, op het moment van schrijven] en met Ilse [vicevoorzitter, op het moment van schrijven] ben ik ook wel bevriend. Ik vind het een hele toffe jongerenorganisatie, PINK!. Ook het jongerenparlement. Dat kan ik echt aanbevelen, daar moet je echt aan meedoen. [Armanda refereert hier naar het PJO parlement]
Er zullen veel leden van PINK! zijn die jou willen helpen met jouw stichting. Op wat voor manieren zou dat kunnen?
Nou, we zijn sowieso op zoek naar een penningmeester. Maar verder… Ik zou zeggen bijvoorbeeld Plant Power.
Dat is van stichting Animal Rights. Het heet Plant Power en die delen nu brochures uit en die hebben echt veel vrijwilligers nodig die op straat staan om die brochures uit te delen. Misschien dat wij in de toekomst nog zoiets gaan doen, maar voor nu werk ik nog eigenlijk met weinig mankracht. Geld voor ons is het belangrijkste middel, want reclame is natuurlijk superduur. Als PINK!’ers echt zelf de handen uit de mouwen willen steken om veganisme te promoten, dan kunnen ze het best terecht bij Plant Power.
Is er verder nog iets dat je leden van PINK! mee wilt geven?
Ja, dat jongerenparlement. Dat is echt supertof. En verder echt bezig blijven met die idealen verspreiden. Blijf inspireren. Zowel jezelf als anderen.
Mooie uitspraak. Heel erg bedankt!
Er volgt nog advies over hele lekkere chocolade bij de EkoPlaza genaamd Vego. In de woorden van Armanda: “Chocolade is niet echt duurzaam omdat er veel water nodig is voor de productie van cacao, maar soms heb je gewoon chocolade nodig in je leven en dan is Vego een van de lekkerste en meest verantwoorde keuzes.”]